بیمه بدنه، نوعی از بیمه غیراجباری است که معمولاً برای صاحبان وسایل نقلیه بعد از بیمه شخص ثالث که پوشش بیمه‌ای الزامی است، شهرت خاصی دارد. مطابق آییننامه بیمه بدنه اتومبیل (آییننامه شماره 53؛ مصوب 9 اسفند 84)، بیمه بدنه، در حالت پایه برخی خسارات را پوشش میدهد. همچنین میتوان با خرید پوششهای اضافی برای بیمه بدنه، ریسک حوادث ناخواسته دیگری را که ممکن است پیش آید، پوشش داد. ضمناً طبق قانون جبران برخی خسارات توسط بیمه بدنه غیرممکن است.
جالب است بدانید بیمه بدنه تنها برای خودروها قابل خریداری نیستند! طبق قانون و بنا بر اساس آنچه در واقعیت رخ میدهد(!) بیمه بدنه نه تنها برای خودرو بلکه برای هواپیما، کشتی، کِشنده و … نیز خریداری میشود.
خسارتهای تحت پوشش
بیمه بدنه خودرو
«بیمه بدنه خودرو چه خساراتی را پوشش میدهد؟»؛ شاید این پرسش، شروع خوبی برای شناخت بهتر بیمه بدنه باشد. بر اساس قانون، بیمه بدنه خودرو در حالت عادی، خسارت ناشی از موارد زیر را پوشش میدهد که به عنوان خطرات اصلی ارائه میشوند:
برخورد خودرو با یک جسم (چه ثابت؛ چه متحرک)
واژگونی و سقوط خودرو
آتشسوزی، آذرخش یا انفجار خودرو یا لوازم یدکی اصلی همراه آن
سرقت کلی خودرو (خسارت ناشی از سرقت خودرو یا خسارت ناشی از آسیب دیدن وسایل اصلی یا وسایل اضافی درجشده در بیمه‌نامه
همچنین بیمه بدنه خودرو، خساراتی را که در جریان نجات خودرو یا در حین انتقال آن پیش میآید، متقبل میشود. خسارت باتری خودرو و لاستیکهای خودرو نیز تا میزان 50 درصد قیمت نو پوشش داده میشوند.
علاوه بر این خسارات اصلی، خساراتی دیگر را بیمه بدنه خودرو با پرداخت حق بیمه بیشتر پوشش میدهد. برای مثال، هزینه‌های متعارفی که برای نجات خودرو، جلوگیری از بیشتر شدن خسارت و انتقال خودرو به تعمیرگاه پرداخت میشود، حداکثر تا 20% قابل جبران هستند.
خسارات فرعی، خسارتهایی که لزوماً تحت پوشش بیمه بدنه نیستند!
قانون، برخی از خسارات را در دستهبندی خسارات فرعی قرار میدهد و پوشش آنها را تنها مشروط به پرداخت هزینه جداگانه و خرید این خطرات میداند. پوششهای اضافی بیمه بدنه خودرو میتواند هزینه خسارات زیر را جبران کند و ریسک حوادث ناگهانی را کاهش دهد.
مطابق آییننامه بیمه بدنه اتومبیل، خسارات فرعی عبارتند از:
خسارات ناشی از بلایای طبیعی مثل سیل، زلزله و …
زیانهایی که به علت استفاده خودرو در مسابقات اتومبیلرانی یا تستهای سرعت به آن وارد میشود.
خسارات ناشی از حمل مواد اسیدی، منفجره و اشتعالزا البته درصورتیکه خودرو به عنوان یک خودرو برای حمل مواد اشتعالزا یا … بیمه بدنه شده باشد، این خسارات توسط بیمه‌گر پوشش داده میشوند.
خسارات ناشی از پاشیده شدن رنگ، اسید و مواد شیمیایی روی بدنه خودرو
سرقت جزئی خودرو (سرقت لوازم و قطعات خودرو)
زیان ناشی از کاهش ارزش خودرو؛ حتی اگر این کاهش قیمت به دلیل وقوع خطراتی باشد که بیمه‌گر به پوشش آنها متعهد شده است. برای مثال اگر در اثر پاشیدن یک ماده شیمیایی به خودرویی که دارای بیمه بدنهای با پوشش خطرات ناشی از پاشش مواد شیمیایی باشد قیمت خودرو افت پیدا کند، بیمه‌گر تنها به جبران خسارت ناشی از پاشیدن ماده شیمیایی به بدنه خودرو میپردازد و خسارت ناشی از افت قیمت خودرو را پوشش نمیدهد. برای پوشش دادن این مورد میتوان از پوشش حذف استهلاک استفاده کرد.
خسارتی که در اثر عدم امکان استفاده از خودرو به دلیل بروز اتفاقات تحت پوشش بیمه بدنه به وقوع میپیوندد؛ بنابراین درصورتیکه برای مدتی نتوان از خودرویی که زیر آوار مانده است استفاده کرد، شرکت بیمه تعهدی در قبال خسارتی که به بیمه‌گر در اثر عدم امکان استفاده از وسیله نقلیه وارد میشود، ندارد؛ مگر اینکه پوشش هزینه توقف خریداری شده باشد.
پوشش ترانزیت نوع دیگری از پوشش فرعی است. این پوشش برای خودروهایی استفاده میشود که از کشور خارج میشوند؛ چراکه بیمه‌نامه بدنه تنها خساراتی را پوشش میدهد که در داخل ایران دچار حادثه شوند. با خرید این پوشش در صورت وقوع خسارت خارج از ایران نیز بیمه‌گر در قبال پرداخت خسارت متعهد میشود.
نوسانات بازار نیز در خسارات فرعی بیمه بدنه قابل پوششدهی است. سرمایه تحت پوشش بیمه بدنه بر اساس نرخ روز وسیله نقلیه تعیین میشود. با خرید این پوشش درصورتیکه ارزش خودرو بالا برود، سرمایه مورد بیمه نیز افزایش مییابد. در غیر این صورت اگر برای مثال خودرویی که ارزش مالی آن در بازار افزایش یافته است دچار سرقت کلی شود شرکت بیمه متعهد به پرداخت %80 نرخ اولیه خودرو است.
شکسته شدن شیشه در اثر سرما نیز در حالت عادی تحت پوشش خسارات اصلی بیمه بدنه نیست؛ اما با خرید این پوشش اضافی شرکت بیمه در قبال پرداخت خسارت ناشی از این حادثه متعهد میشود.
در صورتیکه خودور در اثر خطرات تحت پوشش بیمه بدنه به نحوی آسیب ببیند که بیمه‌گذار امکان استفاده از خودروی خود را نداشته باشد، با خرید پوشش هزینه رفتوآمد میتواند بخشی از این هزینه را از شرکت بیمه دریافت کند.
فرانشیز یکی از مباحث مهم در بیمه بدنه است که به آن خواهیم پرداخت. به صورت خلاصه فرانشیز درصدی از خسارت است که پرداخت آن بر عهده شخص بیمه‌گذار است. برای مثال فرانشیز پوشش سرقت کلی %20 است بدین معنا که در صورت سرقت شدن خودرو شرکت بیمه تنها %80 ارزش خودرو را میپردازد.
در صورتیکه بر بدنه خودرو میخ یا اجسام نوکتیزی کشیده شود شرکت بیمه هزینه خسارت را پرداخت نمیکند مگر اینکه بیمه‌گذار این پوشش را خریداری کرده باشد.
همانطور که ذکر شد، خسارتهای فوق از جمله خسارتهایی هستند که بیمه‌گذار میتواند بسته به شرکت بیمه‌ای که برای خودرو خود انتخاب میکند، با خرید پوششهای اضافی رفع کند. توجه به این نکته لازم است که لزوماً همه شرکتهای بیمه، همه پوششهای بیمه بدنه را ارائه نمیکنند. از این نظر، نمیتوان انتظار داشت که با مراجعه تصادفی به هر شرکتی، بتوان هر نوع بیمه بدنهای را خریداری نمود.
خسارتهایی که با خرید بیمه بدنه پوشش داده نمی‌شوند
فلسفه اصلی شکل گیری انواع و اقسام محصولات بیمه‌ای، کاهش ریسک است. رانندهای که بیمه شخص ثالث می‌خرد، حداقل ریسکی را که مطابق قانون جاری کشور ملزم به پوشش آن است، مدیریت میکند. شخصی که بیمه بدنه می‌خرد، ریسک بیشتری را تحت پوشش قرار میدهد؛ ریسکی که پوشش آن از نظر خریدار بیمه بدنه، ارزش وجه پرداختی برای خرید بیمه بدنه را دارد. بیمه مرکزی که به عنوان نهاد قانون‌گذار و ناظر بر شرکتهای بیمه در ایران فعالیت دارد، مجوز پوشش هر نوع خطری را به شرکتهای بیمه نمیدهد. خسارتهایی که طبق آییننامه بیمه بدنه، نمیتوانند توسط شرکتهای بیمه پوشش داده شوند عبارتند از:
خسارتهایی که به موجب جنگ، شورش، حمله یا اعتصاب به خودرو وارد میشوند.
خسارتهایی که ناشی از انفجارهای هستهای هستند.
خسارتهایی که به صورت عمدی توسط بیمه‌گذار، ذینفع یا راننده خودرو به آن وارد میشوند؛ طبق تعریف، ذینفع، فردی است که نام وی مطابق درخواست بیمه‌گذار، در بیمه‌نامه درج میشود و خسارت به وی پرداخت میشود.
خسارتهایی که در حین فرار از پلیس برای خودرو پیش میآید؛ البته درصورتیکه گریز از پلیس توسط فردی باشد که به صورت غیرقانونی و بدون اجازه مالک خودرو، اصطلاحاً خودرو را تصرف کرده باشد، بیمه‌گر خسارات وارده را پوشش میدهد.
خسارتهایی که توسط رانندهای بدون گواهینامه رانندگی به خودرو وارد است. درصورتیکه فرد گواهینامه رانندگی نداشته باشد یا گواهینامه آن باطل شده باشد بیمه بدنه خسارت وارده به خودرو را پوشش نمیدهد؛ همچنین درصورتیکه موضوع گواهینامه فرد با خودرو یا وسیله نقلیه که آن را میرانده است هماهنگ نباشد، بیمه‌گر خسارتی پرداخت نمیکند. برای مثال، درصورتیکه فردی با گواهینامه رانندگی لیفتراک، راننده یک خودروی سواری دارای بیمه بدنه باشد، بیمه‌گر، خسارتی را متقبل نمیشود.
خسارتهای ناشی از حوادثی که علت وقوع آن، استفاده از مشروبات الکلی، مواد روانگردان یا مخدر باشد.
خسارتی که در اثر بکسل کردن وسیله نقلیه دیگری به خودرو وارد میشود؛ بیمه‌گر، در قبال خودروهایی که بکسل کردن، جزو موضوعات بیمه‌ای آنها است و اصول و مقررات ایمنی توسط آنها رعایت شده است، متعهد به پرداخت خسارت است.
خساراتی که به دلیل حمل بار بیش از حد به خودرو وارد میشود.
بیمه بدنه در حقیقت قراردادی است که بین شرکت بیمه (بیمه‌گر) و یک فرد حقیقی یا حقوقی (بیمه‌گذار) منعقد میشود؛ بنابراین چندان عجیب نیست که مانند هر قرارداد دیگری، تعهدات یکطرفهای داده نشود و علاوه بر آنکه شرکت بیمه متعهد به جبران خسارات مختلفی میشود، بیمه‌گذار نیز به رعایت برخی اصول متعهد میشود.
1. رعایت اصل حسن نیت
در فرآیند خرید بیمه بدنه، اطلاعات مختلفی توسط متقاضی خرید به شرکت بیمه ارائه میشود که برخی از این اطلاعات، مهم و حیاتی و برخی دیگر غیرحیاتی هستند و اهمیت چندانی ندارند. شرکتهای بیمه بنا بر قانون، اصل را بر حسن نیت میگذارند. البته بنا بر قانون و آنچه در واقعیت رخ میدهد، صدور بیمه بدنه، صرفاً بعد از کارشناسی توسط نماینده بیمه صورت میگیرد و این موضوع نشان میدهد عملاً شرکتهای بیمه به هر دادهای که توسط مشتری ارائه میشود اعتماد چشمبسته نمیکنند.
فراتر از ذکر کلیشههای همیشگی درباره رعایت اصول اخلاقی، توجه به این نکته از اهمیت زیادی برخوردار است که مطابق قانون، درصورتیکه بیمه‌گذار مطلبی را از دید شرکت بیمه‌گر پنهان کند یا بر خلاف واقعیت اظهار کند، حتی اگر مطلب کتمانشده یا خلاف واقع اظهارشده هیچگونه تأثیری در وقوع حادثه نداشته باشد، قرارداد بیمه از تاریخی که منعقد شده است، باطل میشود.
2. پرداخت مبلغ بیمه
یکی از بدیهی ترین تعهدات بیمه گزار نسبت به شرکت بیمه، پرداخت حق بیمه است. در عمل این موضوع شامل بیمه‌نامهای که به صورت نقدی خریداری میشود، نیست. مطابق قانون، در مورد بیمه‌نامههایی که به صورت اقساطی خریداری میشود، در صورتی که مشتری از پرداخت اقساط خود خودداری کند، بیمه‌گر میتواند بیمه را فسخ کند. حال، در صورتی که بیمه‌گر به هر دلیلی بیمه را به دلیل عدم پرداخت اقساط، فسخ نکرده باشد، در هنگام بروز حادثه، پرداخت خسارت بر مبنای شرایط خصوصی مندرج در بیمه‌نامه صورت میگیرد.
3. اعلام تشدید خطر
هنگام خرید بیمه بدنه، بیمه‌گذار شرایط خودروی خود را به بیمه‌گر اعلام میکند. مثلاً کاربری وسیله نقلیه خود را سواری شخصی یا برای حمل مواد اشتعالزا معرفی میکند. این نوع اطلاعات، شرایطی را که یک خودرو از نظر ریسک (یا همان خطر!) دارد، برای شرکت بیمه مشخص میکند. حال درصورتیکه شرایط در طول مدت بیمه تغییر کند و پرریسکتر شود، بیمه‌گذار موظف است این شرایط را قبل از وقوع خسارت به شرکت بیمه اعلام کند؛ در این صورت شرکت بیمه با بازنگری نرخ بیمه، حق بیمه اضافهای را متناسب با خطر برای مدتی که تا سررسید بیمه‌نامه باقی مانده است، مطالبه میکند. درصورتیکه بیمه‌گذار این مبلغ مابهتفاوت را پرداخت ننماید، قرارداد بیمه فسخ میشود. حال درصورتیکه بعد از وقوع خسارت، مشخص شود خودرو در شرایط خطر نامتعارفی قرار داشته است، بیمه‌گر میتواند خسارت را بر اساس نسبت حق بیمه اولیه به حق بیمه شرایط جدید، پرداخت نماید.
4. اعلام نمودن خسارت
طبعاً افراد به این دلیل بیمه بدنه یا هر بیمه دیگری را خریداری میکنند که در هنگام بروز حادثه از آن استفاده کنند. طبق قانون، در صورت بروز حادثه، بیمه‌گر موظف است حداکثر تا 5 روز کاری از تاریخ رخداد حادثه، به یکی از مراکز پرداخت خسارت مراجعه کند یا حداقل از طریق پست سفارشی این موضوع را اطلاعرسانی نماید.
علاوه بر این، بیمه‌گذار باید مدارک لازم و سایر اطلاعات راجع به حادثه و خسارت واردشده به خودرو راکه از وی خواسته میشود، در اختیار بیمه‌گر قرار دهد. اگر بیمه‌گذار از ارائه هر یک از موارد مذکور خودداری کند، بیمه‌گر میتواند ادعای خسارت وی را رد کند. البته درصورتیکه بیمه‌گذار به دلایلی موجه از ارائه اطلاعات خودداری کرده باشد، جای نگرانی وجود ندارد و شرکت بیمه خسارت وی را پرداخت میکند.
5. اظهارات غیرواقعی
همانطور که گفته شد، در خرید بیمه و اطلاعاتی که بیمه‌گذار به شرکت بیمه ارائه میدهد، اصل بر حسن نیت است. در هر صورت، اگر بیمه‌گذار به قصد تقلب و فریب شرکت بیمه، اطلاعات جعلی یا نادرستی به شرکت بیمه ارائه کند، بیمه‌گر میتواند هیچگونه خسارتی به بیمه‌گذار پرداخت نکند.
6. اجتناب از وقوع حادثه یا توسعه خسارت
درست است که در صورت سرقت خودرو یا وقوع تصادف برای آن یا حوادث دیگری که تحت پوشش بیمه بدنه خودرو هستند، شرکت بیمه خسارت بیمه‌گذار را جبران میکند اما طبق قانون بیمه‌گذار موظف است احتیاطهای لازمی را که هر کس عرفاً از خودروی خود میکند، انجام دهد.
درصورتیکه ثابت شود بیمه‌گذار عمداً، اقدامات احتیاطی لازم را انجام نداده است، بیمه‌گر میتواند با این استدلال که بیمه‌گذار نسبت به مراقبت از مال خود قصور کرده است، خسارت پرداختی به وی را کاهش دهد.
7. اجتناب از جا‌به‌جایی خودرو
در صورت وقوع حادثه، بیمه‌گذار جز در مواردی که مأمور انتظامی دستور جا‌به‌جایی وسیله نقلیه را میدهد، نباید خودروی خود را جا‌به‌جا کند.
8. تعمیر خودرو بدون هماهنگی با بیمه‌گر
بیمه‌گذار نباید بدون هماهنگی با بیمه‌گر و پیش از نهایی شدن مراحل پرداخت خسارت، خودروی خود را تعمیر کند؛ در غیر این صورت، شرکت بیمه میتواند روند پرداخت خسارت به وی را با مشکل مواجه سازد.
فسخ بیمه بدنه از طرف بیمه‌گر (شرکت بیمه)
درصورتیکه
متقاضی قسطی بیمه بدنه، اقساط خود را به موقع نپردازد.
خطری که برای خودرو پیشبینی میشود، تشدید شود (مگر اینکه توافقی برای پرداخت مابهالتفاوت صورت گرفته باشد.)
بیمه‌گذار سهواً یا عمداً اطلاعاتی را خلاف واقع اعلام کرده باشد؛ بهویژه در شرایطی که اظهارات خلاف واقع، در ارزیابی ریسک مؤثر باشد.
بیمه‌گر میتواند بیمه بدنه را فسخ کند.
فسخ بیمه بدنه از طرف بیمه‌گذار (مشتری)
در شرایطی که
فعالیت بیمه‌گر به هر دلیلی متوقف شود.
ریسک بیمه کاهش یابد اما شرکت بیمه حاضر به بازگرداندن مابهتفاوت مبلغ پرداختی برای خرید بیمه بدنه به بیمه‌گذار نباشد.
بیمه‌گذار میتواند قرارداد بیمه بدنه خود را فسخ کند.
درصورتیکه بیمه‌گذار بخواهد به هر دلیلی، جز دو علت فوق بیمه بدنه خود را فسخ نماید، بیمه‌گر حق بیمه را به صورت کوتاه‌مدت حساب میکند و مابقی مبلغ حق بیمه را به بیمه‌گذار پرداخت مینماید.
شرایطی که بیمه بدنه به خودی خود فسخ میشود!
علاوه بر شرایطی که در آن بیمه بدنه از طرف بیمه‌گر یا بیمه‌گذار فسخ میشود، شرایطی وجود دارد که در آن، بیمه بدنه به خودی خود فسخ میشود. این شرایط، هنگامی رخ میدهد که خودرو به علت وقوع حادثهای که جزو محدوده پوششدهی بیمه بدنه نیست، از بین برود.
چگونه بیمه بدنه خودروی خود را فسخ کنیم؟
فسخ بیمه بدنه چه از سمت بیمه‌گر باشد چه از سمت بیمه‌گذار باید به صورت کتبی صورت گیرد و به صورت رسمی به طرف مقابل اعلام شود. بعد از اعلام رسمی فسخ به طرف مقابل، بیمه بدنه کماکان تا ده روز اعتبار دارد. پس از فسخ بیمه بدنه (از سمت بیمه‌گر یا بیمه‌گذار یا به خودی خود)، ارزش بیمه بدنه تا تاریخ سررسید که در قانون اصطلاحاً حق بیمه مدت اعتبار بیمه نامیده میشود، به صورت روزشمار حساب میشود و به بیمه‌گذار بازگردانده میشود؛ مگر آنکه
بیمه‌گذار حق بیمه را به موقع نپرداخته باشد (در خرید قسطی بیمه بدنه)
بیمه‌گذار و بیمه‌گر در مورد تشدید خطر به توافق نرسیده باشند.
بیمه‌گذار سهواً یا عمداً در ارائه برخی اطلاعات صادق نبوده باشد.
بیمه‌گر علیرغم کاهش ریسک، حاضر به ارائه تخفیف بیمه‌گذار نشده باشد و به همین دلیل، بیمه‌گذار بیمه بدنه خود را فسخ کرده باشد.
بیمه‌گر فعالیت خود را به هر دلیلی متوقف کرده باشد و به همین دلیل، بیمه‌گذار مجبور به فسخ بیمه بدنه خود شده باشد.
به علت وقوع حوادثی که در حوزه پوشش بیمه بدنه نبوده است، بیمه‌نامه بدنه خودرو به خودی خود فسخ شده باشد.
th rating 5
